Sıkça Sorulan Sorular
Arapça “habs” kökünden türetilmiştir, anlamı “bir yere kapatma, salıvermeme”dir. Hapishane, mahkemece hapis cezasına çarptırılmış olanların ve hala yargılananların ceza veya mahkeme süresince içine kapatıldıkları, özel olarak bunun için düzenlenmiş binalara denir. CİSST doğrudan ceza ile ilişkilendirilen cezaevi kavramı yerine hapishane kavramını kullanmayı tercih etmektedir.
Arapça “maḥbūs” kelimesinden türetilmiştir ve “kapatılmış, hapsedilmiş (kimse)” anlamına gelmektedir. Hapishanede tutulan tüm bireyleri kapsayan genel bir terim olarak Türkçede de kullanılmaktadır. CİSST mahkum, hükümlü gibi kavramlar yerine mahpus kavramını kullanmayı tercih etmektedir. Mahpus kavramı kişiyi ceza ile ilişkilendirmeden doğrudan kapatılma, hapsetme durumuna gönderme yapmaktadır. Hukuki durumlarına göre mahpuslar tutuklu, hükümlü ya da hükümözlü (hükmen tutuklu) olarak tanımlanırlar.
Ağırlaştırılmış müebbet hükümlüsü mahpus: Türkiye’de idam cezasının kaldırılmasının ardından ortaya çıkan ve hakkında ağırlaştırılmış müebbet hapis cezası hükmedilen mahpusları tanımlamak için kullanılan bir terim ve bir yasal statüdür. Ağırlaştırılmış müebbet hapis cezası Türkiye yasalarına göre bir kişiye uygulanabilecek en ağır cezadır. Türkiye’deki ağırlaştırılmış müebbet hükümlüsü mahpuslar; “tahliye umudu olanlar” ve “tahliye umudu olmayanlar” olarak ikiye ayrılır. Ağırlaştırılmış müebbet hapis cezası, kamuoyunda “adli mahpuslar” olarak sözü edilen, Türk Ceza Kanunundan ceza verilen kişiler için 30 yıl, örgütlü suçlardan dolayı ceza alanlar için 36 yıldır. Kamuoyunda “siyasi mahpuslar” olarak ifade edilen terörle mücadele yasasından ceza alanlar için de ağırlaştırılmış müebbet hapis cezasını mahpusun yaşamı boyunca devam edecek biçimde düzenlenmiştir. Bu mahpuslar tek kişilik hücrede tutulurlar, günde yalnızca bir ya da birkaç saat havalandırmaya çıkarılırlar ve diğer tüm mahpuslardan ağır bir tecrit altındadırlar.
Henüz hakkında herhangi bir mahkeme kararı kesinleşmemiş ancak soruşturma evresinde sulh ceza hakimliği veya kovuşturma evresinde mahkeme tarafından hapsedilmesine karar verilen mahpuslara denir. Tutuklunun tahliyesine soruşturma aşamasında sulh ceza hakimliği, kovuşturma aşamasında yargılamayı yürüten mahkeme karar verir.
Yargılandığı ilk derece mahkemesi tarafından hakkında mahkumiyet kararı verilen ancak istinaf (Bölge Adliye Mahkemeleri) veya temyizi (veya Yargıtay tarafından) incelemesi henüz tamamlanmadığı için mahkumiyet hükmü kesinleşmemiş mahpusları tanımlamak için kullanılır.
Kitaplar
Mahpus ve mahpus yakınlarına destek olabilecek yayınlarımı inceleyebilirsiniz.
